BrightKids Anaokulu velileri ile Mart ayında Ataşehir ve Çiftehavuzlar okullarımızda çocuklarımızın temel bakım ve ihtiyaçlarını karşılarken aynı zamanda kendi sorunlarını çözebilen, stresle başa çıkabilen, sorumluluklarının farkında olan ve bu sorumlulukları alabilen bireyler olarak yetişebilmeleri için aileler olarak bizlere düşen görevleri konuşup tartıştığımız interaktif bir seminerde buluştuk.
Uniq Psikoloji kurucusu olan Uzman Klinik Psikolog Emine Özçivici Ayhan’ın hazırlayıp sunduğu bu seminerde;
EQ nedir? EQ’nun yaşamımıza katkısı nasıldır?
Neden son yıllarda EQ , IQ ‘ya göre önem ve değer kazandı?
EQ geliştirilebilir mi? Çocuklarda EQ’yu yükseltmek için hangi beceriler geliştirilmelidir?
Hangi yaşta hangi beceri fark yaratır?
Sorularına cevap aradık ve katılımcıların diğer sorularını Emine Hanım’ın tavsiyeleri eşliğinde cevapladık.
Tanımlarla başlayalım: EQ, yani Duygusal Zeka duygularımızı yönetebilme, aklımız ile duygularımız arasındaki dengeyi kurabilme becerisidir.
EQ geliştirilebilir ve gelişiminde çocuklarımızın sorumluluk bilinçlerinin oluşmasının, inisiyatif almayı öğrenmelerinin etkisi çok büyüktür. Bunlar kısmen doğuştan gelen yetenekler olsa da geliştirilmeleri çocuğun yaşadığı aile ortamı ve çevresel koşullara göre değişiklik göstermektedir. İşte burada ebeveynlere ve çocuklarımıza bakım verenlere önemli görevler düşmektedir.
Çocukların yaşamda aldıkları ilk sorumluluk özbakımlarıdır. Özbakımlarını yaparken kullandıkları yöntem, sıralama, karşılaştıkları sorunları ve engelleri kendi yöntemleri ile aşma çabaları ise inisiyatif alma becerilerini geliştirir. Aşağıda çocuklarımızın beklenen yaşlara uygun özbakım becerilerinin bir kısmı sıralanmıştır:
-
Kendi başına yemek yemek (2-3 yaş)
-
Bardaktan su içmek
-
Giyinme (Pantolon, kazak, fanila giyme ve çıkarma gibi)
-
Kişisel Temizlik
-
Ev düzeninde sorumluluk alması
-
El yıkama /durulama
-
Yüz yıkama / kurulama
-
Diş fırçalama
-
Saç tarama
-
Tuvalet eğitimi (2-3 yaş)
Bu temel sorumlulukları alan ve yerine getiren çocuklar kendi gücünün farkına varıyor, becerisini geliştiriyor ve özgüveni gelişiyor. Çocuklarını cesaretlendirmek, beceri ve çabaya orantılı takdir etmek anne babaların dikkat etmeleri gereken diğer önemli davranışlar. Küçük başarılara ölçüsüz takdir sunmak çocuklarda özgüven değil, ego büyümesine neden olacağı için kaçınmamız gereken bir davranış olarak karşımıza çıkıyor.
Bu özbakım becerilerinin yanında Duygusal Zeka gelişimini destekleyen 3 önemli yaşam becerisi daha bulunuyor:
-
İletişim Becerisi,
-
Problem Çözme Becerisi ve
-
Stresle Başa Çıkma Becerisi.
Psikolog Emine Özçivici AYHAN, BrightKids Ataşehir ve Çiftehavuzlar velilerine çocuklarında bu becerilerini geliştirmeleri için aşağıdaki tavsiyelerde bulundu:
-
İletişim Becerisi temelde düşünme, görme, konuşma ve dinleme becerilerini içerir. Düşünsel beceriler için kelime-resim eşleştirmek, seri resimler ile hikaye sıralamak, nesne ve resimler hakkında konuşmalarını teşvik etmek, gezilerden sonra gördüklerini anlattırmak, evcilik ve taklit oyunları çocuklarımıza çok faydalıdır.
-
Görme becerilerini geliştirmek için evde oynayabileceğiniz oyunlara en güzel örnekler eşyaları renk ve büyüklüklerine göre ayırmak, aynı renkli blokları birleştirmek, ev dışında gördükleri hakkında konuşmak, hafıza oyunlarıdır.
-
Dinleme becerisinde ise rol model olmak, çocuklarımızı etkili biçimde dinlemek kritik öneme sahiptir. Unutmamalıyız ki çocuklarımızın kendilerini biçtikleri değer onları dinleme kalitemiz ile doğru orantılıdır. Etkili dinleme, onları değerli hissettireceği gibi empati kurmayı destekler, duygu boşalımını, kendi duygularını keşfetmelerini sağlar ve olumsuz duygulardan korkmamalarına yardımcı olur. Unutmayalım ki dinlemeyen anlamaz, anlamayan çözüm üretemez, çözemeyen öğrenemez ve gelişemez.
-
Problem Çözme Becerisini geliştirmek için anne babaların yapmaları gereken ilk ve en önemli şey ise çocukların problemlerini onlar için çözmemek. Emine Hanım klinik tecrübelerine dayanarak ailelerin sürekli olarak çocuklarının problemlerini çözmek için çabaladığını, küçük yaşta küçük problemlerini çözme becerisi geliştiremeyen çocukların da büyüdüklerinde problemler ile karşılaşınca çözüm için ailelerine dönmek dışında bir şey yapamadıklarını paylaştı. Küçük yaşta problem çözümü için sorunu tanımlama, birden çok çözüm yolu olabileceğini keşfetme, en iyi çözümde anlaşma ve çözümün uygulanmasında ebeveynlerin de kurallara uymalarını tavsiye etti.
-
Çocuklarımızda da stres olabilir. Stresle başa çıkmaları için çocuklarımıza doğru model olmamız onların bu beceriyi edinmelerinde en etkili yöntemdir. Biz stresle nasıl başa çıkıyorsak çocuğumuz da bizde gördüğü davranışları örnek alarak stres ile başa çıkmaya çalışacaktır. Mesela trafik nedeniyle geç kaldığınızda stres ile nasıl başa çıkıyorsunuz? Çocuğunuzla başbaşa olmanın tadını mı çıkarmaya çalışıyorsunuz yoksa tampon tampona trafiğe lanet okuyup yetişemediğiniz işinizin kaygısını çevrenize ve çocuğunuza mı kusuyorsunuz? Stres yönetimi için nefes almak, toprağa basmak gibi ritüeller edinip çocuğunuzla birlikte bunları uygulamanız çocuğunuzun da stresle baş edebilmesini destekleyecektir.
-
Unutmayalım ki Duygusal Zeka’nın temeli olan sosyal becerilerin edinim yeri aile ve rol model olan anne-babadır. Emine Hanım’ın “hayatla baş etme becerisi” olarak da nitelediği Duygusal Zeka çocuklarda iletişim kurma, problem çözme, karar verme, kendini yönetme, ilişki kurma (özellikle akranlar ile) ile kendini gösterir. Bunların eksikliği saldırganlık, okul başarısızlığı, davranış problemi, asosyal kişilik ve suça eğilim gibi farklı derecelerde sorunlara neden olabilir. Duygusal Zekası yüksek çocuklar ise hayatın getirdiklerini başarılı biçimde kabul edip, öğrendiklerini değerlendiren, yeni durumlara çözüm getirebilen, kolay uyum sağlayan, yoksunluklarla başedebilen insanlar olarak yetişeceklerdir.